Functie elders. Het zal u niet ontgaan zijn, deze twee woorden hebben de afgelopen dagen veel aandacht getrokken. Helaas in de context van het “wegplaatsen” c.q. “wegpromoveren” van een kritisch kamerlid. Alleen maar lastig die volksvertegenwoordigers die moeilijke vragen stellen. Dan moet je weer informatie delen die je eigenlijk helemaal niet wilde delen en blijkt dat je de Kamer toch niet helemaal juist of niet helemaal compleet hebt geïnformeerd. En natuurlijk is het allemaal gebeurd op het niveau boven jou, of onder jou, dan wel voor jouw tijd of na jouw tijd was, maar niet tijdens jouw tijd en zeker niet op jouw niveau. Wie een korte cursus hierover wil volgen, raad ik track 1 op de LP (CD) Draaikonten van Van Kooten en De Bie aan. Verhelderend en ontluisterend.

Het probleem is blijkbaar informatie die te gevoelig is om te delen. Maar voor wie is die informatie te gevoelig dan? Vaak voor een bewindspersoon, secretarisgeneraal of (hoofd) directeur van een ministerie. Als de informatie naar buiten komt, dan zou dat de loopbaan kunnen schaden. Een paar columns geleden schreef ik over verantwoordelijkheid. Ook als je een verkeerd besluit hebt genomen, dan ben je daar verantwoordelijk voor, evenals voor de gevolgen van dat besluit. Gevolgen voor subjecten van het besluit (burgers, medewerkers, etc.) en gevolgen voor jezelf. Het wil niet altijd zeggen dat je weg moet, maar je bent er wel van. Maar in plaats van verantwoordelijkheid te nemen probeer je van lui die lastige vragen stellen af te komen. In een andere column schreef ik recent dat mensen die lastige vragen stellen, dat vrijwel altijd doen om de organisatie/situatie beter te maken, niet slechter. Dat geldt ook in dit geval.

Hoe is het dan bij Defensie? De intentie voor de toekomst lijkt goed. In de defensievisie 2035 staat inrichtingsprincipe 7: transparant en zichtbaar in een betrokken samenleving. Afgezien van de semantische discussie of iets dat transparant is, ook zichtbaar kan zijn, is dit een goed voornemen. Zeker als je het laatste deel van de beschrijving leest: Dit gaat gepaard met meer transparantie richting parlement, partners en publiek. Defensie moet daartoe de ingezette cultuuromslag doorzetten. Ik ga er gemakshalve van uit dat het defensiepersoneel onder de categorie partners of publiek valt. Hopelijk is dat ook zo, want ook dat is hard nodig. Nu duurt het vaak erg lang voordat er informatie beschikbaar komt, zijn WOB-verzoeken nodig, of moet zelfs de rechter eraan te pas komen. Dat draagt niet bij aan het vertrouwen. Ook op arbeidsvoorwaardengebied zou er wel meer transparantie mogen zijn. In de reactie op het ultimatum van de bonden gaf de staatssecretaris aan dat het bod dat Defensie gedaan had een openingsbod was en dat dat het begin van de onderhandelingen zou (kunnen) vormen. Hoe langer ik daar over nadenk, hoe vreemder ik dat vind. Als je het personeel zo belangrijk vindt, dan geef je ze toch alles wat beschikbaar is? Wat ga je anders doen? Teruggaan naar Financiën en zeggen: kijk eens hoeveel geld ik heb overgehouden (lees: aan het personeel heb onthouden)? Je zou kunnen antwoorden met: ja, zo werken onderhandelingen nou eenmaal. Deels waar. In het bedrijfsleven waar je (veel meer) met kosten en baten te maken hebt, kan dat kloppen. Bij Defensie zou dat echter niet zo moeten werken. Werkgever en werknemers hebben dezelfde belangen, namelijk voldoende personeel dat gewaardeerd, gemotiveerd en goed opgeleid is. Het “overhouden” van geld is in niemands belang, anders dan van MinFin wellicht. Laten we bij Defensie beginnen met het uitgaan van gemeenschappelijke belangen en waar nodig samen optrekken naar MinFin gaan als er te weinig geld is. Laten we dat nou eens deel maken van de cultuuromslag bij Defensie. Anders ben ik bang dat er de komende tijd, ondanks corona, toch nog veel mensen (vrijwillig!) een “functie elders” gaan zoeken.